हस्पिटल डायरी

यो चित्त दुख्ने मुटु फाल्न पाए पनि कति सन्चो हुने थियो होला हगी, काभ्रेकी ५६ वर्षिय कान्छिमाया तामाड्ड अन्य अस्पतालमा विरामी कुरेर बसेका अन्य विरामीहरुसंग गफिदै थिईन । घरमा हासि खेली बसीरहेको परिवारमा ७३ वर्षिय आमालाई एक्कसी ज्वरोले समाते पछि गा“उकै सामान्य औषधि दोकानमा औषधि किनेर खान दिएका थिए । पसलको औषधिले ज्वरोमा कुनै कमि न ल्याएपछि उनीहरुले नजिकैको अस्पतालमा पु¥याएका थिए । अस्पतालले काठमाण्डौ रिफर गरे पछि उनीहरु सर्व प्रथम शिक्षण अस्पताल पुगेका थिए । विरामीको सामान्य चेकजा“च पछि आईसीयूमा राख्नु पर्ने चिकित्सकाके सल्लाह बमोजिम उनीहरुले शिक्षण अस्पतालमा आईसीयू खोजे । शिक्ष्ँण अस्पतालमा आईसीयू पाउनु सामान्य मानिसकोलागि त्यति सजिलो छैन । देश भरीका विरामी आउने एवम् राम्रा उपचारको प्राथमिकता नजिकका मानिसले मात्र पाउने भएकोले सामान्य मानिसका लागि सहज छैन शिक्ष्ँण अस्पताल ।

शिक्ष्ँण अस्पतालका चिकित्सकहरुकै सल्लाहमा उनीहरुले रिड्डरोडकैे निजी अस्पतालमा आईसीयूको बेड पाए, उनीहरुलाई केही आश भयो । आईसीयूको उपचारलाई सहि हिसावले सोच्यौ भने यो विरामीकोलागि एक किसिमको वरदान नै हुने उपचार हो । न्यून आय भएकाहरुकोलागि यसमा राखेर गरेर गरिने उपचार निकै महड्डो पर्दछ । तामाड्ड परिवारले पनि शुरुका दिनहरुमा आफ्नो आमाको जीवन रक्षा गर्नकोलागि आफूसंग भएको बचतले भ्याएसम्म गरे त्यसपछि भएको जाय जेथा बेचेर पनि शुरु गरी रहेका थिए । ठूला ठूला प्लास्टिकका झोरा भरी ओषधि दिनको दुई पटक ल्याउनु पर्दथ्यो । दैनिक १५ हजार भन्दा बढीको औषधि, बेड चार्ज र अन्य गरेर दशौ हजार तिर्नकोलागि जो कोहीलाई पनि सहज हुंदैन । तामाड्ड परिवारले पनि भ्याएसम्म गरे अन्तमा रकम अभाव भएको जानकारी अस्पताल प्रशासनलाई गराएर उनीहरु फेरी केही सस्तो सरकारी अस्पतालको खोजीमा हिड्न थाले । आमाको दैनिक उपचारमा समान्य मात्र प्रगति भएकोले उनीहरु केही हतास तथा केही उत्साहित थिए । 

अग्रेजी नाम अनि सुन्दै अलि सफा लाग्ने नाममा विरामीको चाप राम्रै थियो । आठवटा वेड भएको आईसीयू प्राय खाली हु“दैन थियो । विष सेवन गरेर आएका दुई जना युवाहरुको पनि उपचार भई रहेको थियो । अस्पतालमा दैनिकी विरामी हेर्दा विष सेवान पनि अहिलेको नया“ फेशन जस्तो लागि रहेको थियो । स्थायी घर नेपलको पश्चिम लमजुड्ड भएका तर लामो समयदेखि रोजगारकै शिलशिलमा भारतमा रहेको ब्राम्हण परीवारका काठमाण्डौमा होटल चलाईरहेको जेठो छोरो पनि विष सेवन गरेर उपचारकोलागि ल्याईएको थियो । शुरुका तीन दिनसम्म त विरामीको कुनै होश थिएन । पछि विस्तारै होस आउन थालेको थियो ।  उनको परिवार, भारतीय सरकारी जागीरे आमा सबै आई पुगेका थिए । नेपाली नबुझने ४ वर्षिय बहिनी पनि दाजुको स्वास्थ्य स्थितिकोबारेमा जानकारी राखी रहेकी थिईन । काठमाण्डौमा नै सानातिनो व्यपार गरी रहेका २८ वर्षिय युवाको पनि विष सेवनबाट तीन दिनसम्म आईसीयूमा बोलचाल नै बन्द भएर उपचार भईरहेको थियो । चौथौ दिनमा होस आए पछि उनको वरी परी ५ वर्षिय र ३ वर्षिय छोरीहरु बाबासंग झुम्मिएर बसेको दृष्य सारै मार्मिक थियो ।

बालाजुमा काठा लिएर बसेकी अर्को एकजना २१ व्र्षिय महिला पनि विष सेवन गरेर उनको परिवारले ल्याई पु¥याएका थिए । संगै कोठाको मान्छेले भोलिपल्ट देखेर परिवारलाई जानकारी गराएपछि मात्र उनको उद्दार गरिएको थियो । समयमानै उद्दार हुन नसकेको कारण उनको जीवन अगाडी बढन सकेन । भीडमा केटीको दिउ“सो कुनै केटा मान्छेसंग झगडा भएको र सोही कारणले आत्महत्या गरेको चर्चा चलि रहेको थियो । उक्त युवकलाई प्रहरीमा जाहेरी दिनेसम्म हल्ला आएको थियो । आर्थिक श्रोत त्यत्ति राम्रो नभएको र पहु“च कम भएको कारण त्यो हल्ला त्यही भिडमा नै हरायो ।

खुमलटार तिरका मंगोलियन परिवारका एक जना बुढा बा पनि आईसीयूमा राखिएको थियो । पचास काटिसकेका छोराहरु बावुको उपचारमा लागिरहेका थिए । नातीहरु पनि मोबाईलमा गेम खेलेर भएपनि हजुरबुवा भर्ना भएको अस्पतालमा दिनभरी हजुरवुवालाई कुरेर बसिरहेका थिए । सायद चिकित्सकले विरामीको अन्तिम अवस्था छ भनेर होला, पारिवारीक समुहमा बेला बेलामा रुवावासी चल्थ्यो । अन्तिम आशको रुपमा आप्mनो घार्मिक गुरुलाई ल्याएर पैसा फुकेर पानीमा हालेर खुवाउने काम पनि भई रहेको थियो ।

कुपण्डोलका एकमात्र छोरा भएको परिवारको पनि हालत उस्तै थियो । केही नभएको मानिस विहान उठ्दा होस थिएन रे त्यस दिन देखि आईसीयूमा राखिएको २० औं दिनसम्म आईसीयूमा नै थियो । विरामीको अवस्थामा केही सुधार आएको थिएन । बेदेशिक रोगजारमा काम गर्ने दिदीले विरामीको सम्पूर्ण खर्च व्यहोरी रहेको थियो । १५ लाखभन्दा बढीको हिसाव आईसकेको कुरा गर्दै थिए । अर्को अस्पतालमा लैजान पनि तपाईहरको रिस्कमा लानु भनेर अस्पताल आफू पन्छिन खोजीरहेको थियो । विरामीको अवस्थामा कुनै सुधार नआउनु र बारम्बार ठूलो रकम खर्च गरेर औषधि मात्र किनिरहनु पनि सजिलो थिएन । अन्तत उनीहरुले आफ्नै रिस्कमा विरामीलाई अर्को अस्पतालमा लगे ।

एकहप्ताको अस्पतालमा बसाईमा नेपालमा स्वास्थ्य क्ष्ँेत्रमा सर्वसाधरणले भोग्नु परेको समस्याहरुको बारेमा निकै नजिकैसंग जान्न र बुझ्न पाईयो । सामान्य दैनिक खर्च चलाउन त गाह्रो पर्ने ८० प्रतिशत भन्दा बढी नेपालीहरुले दैनिक रुपमा यति महंगो उपचार खर्च कसरी ल्याउछन होला भन्ने प्रश्न मेरो मन मस्तिष्कमा घुम्यो । सरकारले भर्खरै लागू गरेको स्वास्थ्य बीमा कार्यक्रमले केही हदसम्म स्वास्थ्य क्षेत्रको समस्यालाई सम्बोधन गर्न खोजेको छ । सरकारी स्वास्थ्य क्षेत्रमा आम नेपालीहरुले अहिले सरकारले उपलव्ध गराएका सेवाहरु पनि सहज रुपमा पाउन सकि रहेका छैनन । सरकारी अस्पताल हाक्ने नेतृत्वकर्तामा अस्पतालको सेवा र पहुच निर्भर हुन्छ ।

सुधिर भद्र
२०७५ वैशाख १०
sudhirhtd@yahooo.co.uk

रित्ति सकेछ

गंगाबाट संगलोपानी अञ्जुलीमा ल्याएको थिए
बाटामा नै हात खाली भईसकेछ ।
कैलाशबाट हिउ“को छिटो कोसेली ल्याएको थिए
बाटामा नै पग्लि सकेछ ।
खानीबाट एक अंगालो फलाम ल्याएको थिए
बाटामा नै सबै खिया लागि सकेछ ।

गाउँको बगैचाबाट फलफूल लाएको थिए
बाटामा नै कुहिई सकेछ ।
पहाडको फुलवारीबाट फुलहरु ल्याएको थिए
बाटामा नै ओईलाई सकेछ ।
बजारको साहुसंग वर्ष भरीलाई ऋण ल्याएको थिए
बाटामा नै खल्ती रित्ति सकेछ ।

सुधिर भद्र
२०७५ माघ २७