Wednesday, July 25, 2018

छोराले पठाई दिएको सेल्फी स्टिक

निधारमा पसिनाको धाराहरु थिए, कभरले सुरक्षित गरी राखिएको सामसुड्ड मोबाईलमा अनगिन्ति फोटोहरु बिभिन्न पोज पोजमा खिचिदै थिए । यसपालि टेक्सास जादा छोरा बुहारीले किनिदिएको मोबाईल र सेल्फि स्टिकको प्रशंसा गर्दा गर्दा थापाकाजी र उनको अधाड्डीनी थाकेका थिएनन् । २५वर्ष अघि सामान्य जागिरको भरमा चलेको थापा काजीको परिवारमा एउटा छोरा र छोरीको आगमनले पूर्णता पाएको थियो । 

सामान्य सरकारीको विद्यालयमा अध्ययन गरेका छोरा छोरीको भविष्यकोलागि दम्पत्तिले गरेको दुःख देख्दा बावु आमाले सन्तान प्रति निभाउनु पर्ने कर्तव्य पूर्ण रुपमा निभाएको देखिन्थ्यो । उच्च शिक्षाको अध्ययनकोलागि राजधानी हु“दै चार वर्ष अघि अमेरिका पुगेका छोरा अहिले ढुक्कैसंग उतै बसेका छन् । विद्यार्थीको रुपमा छिरेर अहिले जागीरे जीवनको रुपमा अमेरीकामा रमाउ“दै आएका छन् । काम गर्दा गर्दै माया प्रेम बसेर उतै अन्तरजातीय विवाह पनि गरी भ्याई सकेका छन् । 

शुरुका दिनमा पुग्दा उनका छोरा विद्यार्थीको रुपमा बसेका थिए । साथी भाईसंगै बसेको केही समय पछि अध्ययनका साथ साथै सानो तिनो नोकरी पनि शुरु गर्न थालेपछि छुट्टै बस्न थाले । जागिरे जीवनसाथी भए पछि झन खर्च र वचतको सन्तुलत मिलाउन समस्या भएन । उता कमाएको पैसा यता आएर मात्र धेरे हुने हो । उता खर्च गर्नलाई निकै सोच पु¥याएर गर्नु पर्ने हुन्छ । मासिक घर खर्च, गाडीको बीमा, किस्ता लगायत अन्य खर्चबाट बचेको केहि रकमबाट यसवर्षका गर्मी महिनामा उनले बुवा आमालाई अमेरिका घुमाउने योजना बनाए । 

थापाकाजीलाई काठमाण्डौ पनि राम्रोसंग परिचित थिएन । त्यसमाथि अमेरिका जानु ठूलो कुरो थियो । अचेल अनलाईलनको जमाना अनि बिद्युतिय कारोबारले सजिलो भएका छ । छोराको साथी पनि उतै फर्कने भएकोले उनीहरुलाई सजिलो भयो । उतैबाट बुक गरी दिएको टिकट लिएपछि उनीहरुको यात्रा शुरु भयो । नेपालको एयरपोर्टमा कसरी जाने कसलाई भेटने । प्लेनमा बस्दा कसरी बस्ने, खानेकुरा कसरी खाने । त्यसपछिको ट्रान्जिटमा कसरी ओर्लने, अनि अर्को प्लेनमा कसरी चढने  । आफूसंगको व्यागमा के के लानु हुन्छ, के के लानु हु“दैन त्यो सबै कुरा छोराले फोनमा पहिला नै सम्झाएका थिए । 

कतारको दोहामा ट्रान्जिट भएकोले उनीहरुले केही समय त्यहा“ पर्खनु प¥र्यो । गगनचुम्बी घर, जता ततै बत्तिकै उज्यालै उच्यालोले भरिएको देखेर उनीहरु कतार त यस्तो छ अमेरिका कस्तो होलो भनेर उत्साहित थिए । उनीहरु दुई जनामात्र भएको भए अलि गाह्रो हुने थियो । संयोगवश छोराको साथीको पनि फर्कने बेला भएकोले सजिलो भयो । अचेल उता बसेकाले आमा बावुलाई बोलाउने पर्यो भने ह्वील चियर प्रयोग गर्ने गरेका छन् । ह्वील चियरमा बस्यो अनि सहयोगीले कहा“ कहा“ जानु पर्ने त्यही लगिदिने चलन छ ।

टेक्सास एयरपोर्टमा छोरा वुहारी देखिए पछि थापाकाजीको मुहारमा उज्यालो पन अयो । जुन उज्यालो २५ वर्ष अगाडी उनले अस्पतालको वेडमा पहिलो पल्ट आफ्नो छोरोको मुहार देख्दा आएको थियो । नेपालमा हु“दा सामान्य मुस्कानमा सम्बोधन गर्ने छोराले शिर नुहु¥याएर दर्शन भेट ग¥र्यो । हामीलाई एयरपोर्टबाट गाडीमा राखेर आफू बस्ने घर तिर लिएर गयो । चिल्लो सफा बाटो, बेतोडले हुईकिरहने गाडीको भिडमा छोराले मज्जैले हाकेका थिए । यो देखेर उलने छोरालाई तलाई राम्रैसंग चलाउन आउछ बावु, विस्तारै चलाउनु है भन्दे विदेशी भुमीमा पहिलो सल्लाह दिन भ्याए ।

थापाकाजीका केटाकेटीहरु साना साना हु“दा महिनाको थोरो तिनो आम्दानदीमा सामान्य परिवार चलेको थियो । घर व्यवहारको खर्च, चा“डवाडको खर्च, पढाई खर्च जसो तसो चलिरहेको थियो । परिवारका सवै सदस्यहरुसंगै हुन्थे अफूले चाहेको बेलामा भने जसरी खर्च गर्न बचत हुदैन थियो । अहिले बुढा बुढी मात्र घरमा चाहेजती खर्च गर्न पुगेसरी पैसा छ । साथ दिने परिवारका सदस्यहरु सबै आ—आफ्नै ठाउ“उमा छन् संगै कोही पनि छैनन् । अवस्था फेरीएको छ ।

घरको पुरानो शौचालयमा पहिले पहिले प्यान राख्ने चलन थिएन । ईटा राखेर दुईवटा खुट्टा टेक्ने बनाईएको हुन्थ्यो ।सानो बेलामा छोरालाई शौचालयको प्रयोग गर्न सिकाउन थापाकाजीको दम्पतिलाई निकै गाह्रो भएको थियो । अहिले तिनै दम्पतिलाई छोराले सुविधासम्पन्न शौचालयको प्रयोगको बारेमा सिकाउ“दै थिए । यहा“ थिचे पछि तातो पानी आउ“छ, यहा“ थिचेपछि चिसो पानी आउ“छु, हात पुछ्ने कागज त्यहा“छ, साबुन लिनलाई यसरी गर्नुस भनेर सिकाउ“दा दम्पति एक अर्काको आ“खामा हेरेर छोराले बालापनमा त्यसरी नै शौचालय जान सिकाउन आफूले गरेका कसरत सम्झेर मुस्कुराउदै थिए ।

नाती भर्खर दुई महिना पुगेको छ । प्रायः विदेश बसेका छोराछोरीका आमाबावुहरु नाता नातीनी पाउने बेलामा जाने गरेको बढी मात्रामा देखिन्छ । उता वसेकाहरुलाई त्यस्तो बेलामा हाम्रो नेपाली आत्मीयता हिसावले सहयोग गर्ने मानिसहरुको कमि हुन्छ । सबै जना व्यस्त हुन्छन् । व्यस्त नभई त्यो खर्चिलो सहरमा टिक्न गाह्रो हन्छ । मानिसहरुले अरुको सहयोगकोलागि त्यत्ति सजिलो समय निकाल्न सक्दैनन् । त्यहि भएर त्यस्तो बेलामा उनीहरुले नया“ सन्तान हुनु अगाडीको दुःख । सन्तान प्राप्ती पछिको सुख बाडन आफ्ना परीवारलाई धेरै सम्झन्छन र डाक्ने गर्छन । 

विहान उठन् वित्तिकै भजन गाएर पूजा गर्नु पर्ने, ठूलो स्वरले घण्टी बजाएर भगवानलाई सुनाउनु पर्ने थापाकजीको श्रीमतीलाई त्यो नौलो सहरमा अनुमति थिएन् । छोराले पहिले नै त्यसको जानकारी गराई सकेको थिए । आमा तपाई घरमा जस्तो ठूलो स्वरले भगवानको नाम लिएर भजन गाउनु होला, यहा“ त राम्रा मान्दैनन् भनेर । छोराले गरेको अन्तरजातिय विवाहमा खुलेर सहमती पनि जनाउन नसकेका र असहमत पनि हुन सकेका थिएनन् तर बुहारीले गरको सम्मानमा भने उनीहरु सन्तुष्ट थिए । उनीहरुलाई त्यो घरमा गरीने पुजाको त्यत्ति आनन्द पनि लिन सकेक थिएनन् । 

६ महिनाको लामा बसाई पछि फर्किदा उनीहरुको मन भारी भएको थियो, छोरा बुहारी भन्दा पनि सानो नातीको बढी याद आईरहेको थियो  । ठूला ठूला घर हरु, चिल्ला चिल्ला गाडीहरु, पार्कहरुमा सयौ मानिसहरुको भीड भएतापनि उनीहरुलाई आफ्नै भिर पाखाहरुको सम्झनाले सताई रहेका थियो । पुराना घरहरुको चित्र आ“खामा आई रहेको थियो । मानिसको भिडभाडले भरिएको सार्वजनिक सवारी साधनको गन्धसंग समिप्य नभएको धेरै भईसकेको थियो । कुना काप्चामा जम्मा भएरु बस्ने फोहरको बास्ना पनि नसुधेको धेरै भई सकेको  थियो । अन्तिम विदाई दिन छोराले किनिदिएको सामसुड्ड मोबाईलमा सपरीवारको फोटो सेल्फी स्टिकबाट खिचियो अनि त्यसैलाई सामाजिक संजालमा हालियो । अहिलेसम्म त्यो सेल्फी स्टिकले बिभिन्न अवसरमा फोटो खिच्न सजिलो बनाई रहेको छ ।


सुधिर भद्र
२०७५ साउन ९ गते
sudhirhtd@yahoo.co.uk

Monday, April 23, 2018


नया“ कक्षामा नया“ कितावको बास्नामा रमाएका विद्यार्थी
कितावको पाना पल्टाउदा आउने आवाजमा रमाएका विद्यार्थी 
फोहर लाग्ला कि भनेर टकटकाई टकटकाई 
जतन गरेर राख्ने झोलाको चमकमा मन्द मुस्कान फाल्ने विद्यार्थी
देखिन्छ विद्यालयको नया“ शत्रमा । देखिन्छ विद्यालयको नया“ शत्रमा ।।

त्यहि मुस्कान खोज्न किताव पसलामा सन्तानसंगै बसेका बुवा आमाको लाईन
किताव किने पछि भोक लागेरसंगै खाएको खाजा
नया“ झोला समाई फुर्केर हिडेका हेर्नलाई
जोहो गरीएको एक दुई हजारको खर्च
देखिन्छ विद्यालयको नया“ शत्रमा । देखिन्छ विद्यालयको नया“ शत्रमा ।।

किताव सबै एकै पटक किन्न नसकेर किस्तावन्दिमा किन्नु पर्ने विद्यार्थी
मोटो कपि किन्दा बजेट नपुगी एउटा गृहकार्य गर्दा नै भरिने सानो कपि लिएका विद्यार्थी
घरमा किताव नभएर साथीसंग पैचो माग्दै गहृकार्य गर्नु पर्ने विद्यार्थी
नयाँ पोशाक नभई तीन कक्षा देखि पा“च कक्षासम्म लगाई रहनु परेको एउटै पोशाक 
देखिन्छ विद्यालयको नया“ शत्रमा । देखिन्छ विद्यालयको नया“ शत्रमा ।।

सुधिर भद्र
 २०७५ वैशाख १०
sudhirhtd@yahoo.co.uk

Thursday, February 22, 2018

स्वपन सुमन,ज्योती मगर र सरस्वती लामा


ला....ला....ला.....खोजी रहे एकान्तमा....... भन्ने आवाज गुञ्जीयो, भिडमा अकास्मत हलचल मचियो, भेला भएका सयौ युवा युवतीहरु उनको लयमा साथ दिन थाले भिडले गाएको सामुहिक आवाजमा उनको माईक्रोफोनको आवाज हरायो ।  भिडले के यो माया..... हो भनेर चिच्याउन थाले ।
सबले स्वप्न, स्वप्न.... भनेर कराई रहेका थिए । भर्खरे सम्पन्न सास्कृतिक कायृक्रममा देखिएको दृष्य थियो यो । कपाल अलि लामा पालेका २१÷२२ वर्षिय युवा स्टेजमा गीतार लिएर गाई रहेका थिए । उनले गाउनजेलसम्म युवा युवतीहरु संगसंगै गाउदै नाच्दै बसेका थिए । उनीसंगै स्टेजमा गाउन पाएका एक युवती, आफ्नो साथीलाई एकै सासमा खुशी साथ उनलाई करौडोको पुरस्कार परेको जस्ता सुनाउ“दै थिईन ।

उनको प्रस्तुती सकिएपछि उनी फर्कन खोज्दा सयौ उनका प्रशंसकमाझ घेरीए, प्रहरीलाई उनको सवारी साधनसम्म लान हम्मे हम्मे परेको थियो । उनको गाडी तिब्र गतिमा लम्कियो, प्रशंसकहरु सवारी साधन ओझेलमा नपर्दासम्म हेरी रहे । यो दृष्य देख्दा लाग्थ्यो नेपालमा पनि अब सेलब्रटी कल्चर शुरु हुन थालेछ । भारत तथा अन्य मुलुकमा जस्तो सेलिब्रटीले घरको झ्याल वा बरण्डाबाट फ्यानहरुलाई हात हल्लाउने दिन नेपालमा पनि आए जस्तो लाग्यो ।  सानो उमेरमा पनि उनको तेत्रो क्रेज देख्दा लाग्थ्यो नेपालमा पनि संगीतमा लाग्नेहरुको फ्यान फलोअरहरुले गर्व बढाई रहेको छ । 

युट्युब तिर घोतल्लिदा उनको प्रस्तुती र उनका प्रशंसकहरु उनलाई देखेर रोएको कराएको देखियो । उनले पुराना नेपाली गीतहरुलाई कभर संगको रुपमा गाएको गीतहरुपनि सुनियो । सबै गीतहरु राम्रै थिए, प्रंशसनीय नै थिए  उनको पुराना दिनहरुको दुःख व्यथा पनि सुनियो मार्मिक थियो । सायद यीनले भविष्यमा केहि गर्छन होला आशा गरौ ।

केहि समय अघि यस्तै मेला महोत्सवमा एक जनाको प्रस्तुती हेर्न पाईयो, हुन त उनको छवि लोक गायीकाको हो क्यारे तर उनको सम्पूर्ण प्रस्तुती समय भरी लोक गायीकाको आभास कहि कतै देखिएन । उही मुलाको चना, उही मुलाको सिन्की भनेर कस्सेर गीत गाउदै थिईन । कुनै बेला अत्यन्त चलेको यो लोक गीत र उक्त गीत गाउने गायीका ज्योती मगरको अहिले रुप रंग फेरीएको छ । महोत्सवहरुमा गाईदा गीतको मौलिकता माथि खेलबाड भएर अत्यन्त रिमिक्स ढंगमा गाईन थालीएको छ । गायीकाको त कुरा नगरौ, उनको गीतमा शव्दको उतार चढाव भन्दा पनि शरिरकै उतार चढाब बढी हुन्छ । उनी गाउन भन्दा उफ्रिन बढी उत्साहीत हुन्छिन । स्टेज वरीपरी युवा र अधवैशेहरु उनको यही शैलीलाई हेरेर मनोरन्जन लिई रहेका हुन्छन । 

अझ गीत संगीत भन्दा पनि बीच बीचमा गरीने सम्बाद र सुनी नसक्ने हु“दो रहिछ । परिवारसंगै छ भने त हुन्ने गाह्रो हुन्छ । अशलिलताको पनि सीमा नाध्ने गरी गरीने सम्बाद र दोहरी सुनि नसक्नु हुन्छ । 

अनलाईन समाचार तिर एउटा अर्का स्टेजका प्रस्तोताको नाम निकैआउन थालेको छ । मेला महोत्सवहरुमा गरीएको उनको प्रस्तुती हेर्दा लाग्छ उनी गीत संगीत प्रदर्शन गर्न भन्दा बढी शरिरको प्रर्दशन गर्न आएकी छिन । उनका प्रदर्शनहरुमा आफ्नो शरिर प्राय अर्धनग्न जस्तै देखिन्छ । स्टेजबाट तल झरेर गीत गाउ“दा सांगीतक तृष्णा भन्दा पनि शारिरिक तृष्णा मेटाउन केटाहरु झुम्मिएको देखियोे । उनको यस्तै कलालाई उर्तान बिभिन्न मेला महोत्सवमा आयोजकले वारम्बार सम्झने नाम हो सरस्वती लामा ।

विशेषगरी व्यापारीक मेला महोत्सवहरुमा अवलोकनकर्ताहरुलाई आकर्षित गर्न बिभिन्न सांगीतिक कार्यक्रमहरु आयोजन ागर्ने गरीन्छ । त्यस्ता महोत्सवहरुमा अहिले यी दुई नामहरु खुव आउन थालको छ । यस्ता किसिमका सांगीतीक कार्यक्रमहरुले समाजमा कस्तो सन्देश दिईरहेको होला । मेलामा बालबालिकाहरु घुमाउन ल्याउने बालवालिकाहरुले उनीहरुले बाल्ने भाषाको अर्थ सोध्यो भने कसरी दिने होला । उनीहरुले लगाएको पहिरनको विषयमा प्रश्न सोध्यो भने कसरी उत्तर दिने होला । अनि उनीहरुको प्रर्दशनमा मात्तिएर चौरबाट हल्ला गरेर सोधेको प्रश्नको अर्थ सोध्यो भने कसरी उत्तर दिने होला ।

समाजमा सामाजिक विकासको लागि स्थापित संघसंस्थाहरुले कलाकारहरु छनौट गर्दा यस विषयमा पनि सोच्ने पर्ने समय आएको छ । भीड जम्मा गर्नु लाई यस्तो प्रर्दशनीको व्यवस्था गर्नु भन्दा केही अर्को नया“पन खोज्ने हो की ? सालिन प्रदर्शनहरुले पनि दर्शकहरुलाई आकर्षित गर्न सकिन्छ । यस्ता प्रदर्शनहरुले अयोजक संघसंस्थाहरुले मेलामा यतिका धेरै अवलोकनकर्ताहरु उतार्न सफल भयो भन्ने सन्देश त दिन सफल होला । मेलाको उद्देश्य के हो, यसको लक्षित समूह कुन हो र यसले त्यसको विकासकोलागि गर्नु पर्ने के हो भन्ने विषयमा बेलैमा ध्यान दिने समय आएको छ । स्थानिय प्रशासनले पनि सोच्ने बेला आएको छ  ।

सुधिर भद्र
२०७४ फागनु १० गते
sudhirhtd@yahoo.co.uk