हालै सम्पन्न एक स्वास्थ्य सम्बन्धि अन्तरक्रिया कार्यक्रममा मकवानपुरका स्वास्थ्य क्षेत्रकोबारमो निकै चर्चा परिचर्चा गरिएको थियो, स्वास्थ्य क्षेत्रमा जिल्लामा उपलव्ध साधन र श्रोत, त्यसको कार्यन्वयनको क्रममा देखिएको चुनौति र अन्य सम्भावनाका विषयमा लगभन तीन घण्टा समयअवधि भरी निकै चर्चा चलेको थियो । कार्यक्रमको उद्देश्य मध्येको एक मकवानपुरको जनस्वास्थ्यको विषयमा नागरिक समाज र राजनैतिक दलहहरुको तर्फबाट प्रतिवद्धता लिने क्रममा आयोजक कति हदसम्म सफल भयो भन्ने कुरा आफ्नै ठांउमा छ, तर जिल्लाको स्वास्थ्य क्षेत्रका प्रतिनिधिमुलक संस्था हेटौडा अस्पतालले आफ्नो समस्या र दुःखासो पोख्ने फ्लोरको रुपमा त्यसलाई उपयोग ग¥यो भने अन्य सहभागीले अस्पतालसंगको असमmझारी र असन्तुष्टिहरुलाई पोख्ने मौकाको रुपमा लिए ।
विगतमा चिकित्सकहरुमाथि गरिएको दुव्र्यवहारको कारण चिकित्सकहरुको रोजाईमा मकवानपुर पर्न नसकेको कारण सानो भन्दा सानो रोगको उपचार गर्न छिमेकी जिल्लाहरुको आश्रय लिनु पर्ने मकवानपुरेहरुको समस्यालाई सम्बोधन गर्न आयोजित कार्यक्रमले विगतको गल्ति नदोहरीने प्रतिवद्धता आउने आशा गरिएको कार्यक्रममा सोचे जस्तो प्रतिवद्धता आउन सकने । कार्यक्रममा मकवानपुरेहरुले चिकित्सकहरुको दुव्र्यवहार मात्र गर्दैन सम्मान पनि गर्दछ भन्ने आभास दिलाउन मकवानपुमा कार्यरत चिकित्सकहरुको सम्मान पनि गर्ने कार्यक्रम राखिएको थियो । हेटौडा अस्पतालमा कार्यरत भेटवाल थरका डाक्टरसाबलाई आयोजकले गरेको सम्मन ग्रहण गर्न गाह्रो भयो उनको गह्रोपन शव्दमा व्यक्त भयो “हेटौडा अस्पताललाई यत्रो गालि अनि सम्मान”, डाक्टरसाव सायद तपाईलाई कार्यक्रम अवधिभर सहभागीहरुले हेटौडा अस्पताललाई गरेको गालिले अवश्य पनि चित्त दुख्यो होला तर तपाई सेवा प्रदायक भएर होईन सेवाग्रही भएर हेर्नुस तपाईको संस्था प्रति गरिएको गालि कति जायज छ, कति नाजायज ।
हेटौडा अस्पतालले पु¥याउदै आएको सेवा उपलव्ध साधन र श्रोतको तुलनामा अवश्य पनि प्रशंसायोग्य छ तर के सधै साधन र श्रोतको अभावको कारण देखाउदै उहि १० वर्ष अगाडिको सेवालाई निरन्तरता दिंदै आएपछि त्यसबाट जिल्लावासीहरु कसरी विश्वस्त हुन सक्ने ? कार्यक्रमा सहभागीहरुले अस्पतालको प्रवेशद्धारको बारेमा उठाएका शव्दहरु नै पैंचो लिएर भन्न पर्दा त्यहां देखिएको अस्तव्यस्त फुलवारी अनि सिमेन्ट भत्किएको प्रवेशद्धारबाट नै बिरामीहरुमा अस्पतालप्रति बितृष्णा जाग्न शुरु हुन्छ, त्यसमाथि कर्मचारीहरुले बिरामीहरु प्रति गर्ने व्यहारले त झन बाहिर चलेका हेटौडा अस्पतालका विषयमा चलेका चर्चा परिचर्चाहरुको पुष्टि हुंदै जान्छ ।
तपाईले पु¥याउनु भएको सेवा एकदमै गुणस्तरीय भए पनि तपाईले गर्नु भएको व्यवहार एकदम नै राम्रो भएपनि बिरामीले तपाई अगाडीने भेटेका र देखेका कुुराहरुले अस्पतालको विश्वसनियता र गुणस्तरको बारेमा आकलन गरि सकेका हुन्छन । एकजना कर्मचारीको गल्तिलाई विरामीले पुरा संस्थास“ग तुलना गरिएको हुन्छ । विदेशमा उपचारको संगसंगै विरामीलाई परामर्शको पनि आवश्यक छ भन्ने मान्यता विकास भईसकेको अवस्थामा हामीकहा विरामीसंग दोहरो बोल्न नै गाह्रो मान्ने स्वास्थ्यकर्मिहरुको व्यवहार परिवर्तन गर्नु नितान्त आवश्यक भईसकेको छ , माली, पियन, पाले, ल्याव, चिकित्सकसम्मको व्यवहार विरामीले सम्पूर्ण अस्पतालसंग तुलना गरेर हेरेको हुन्छ र सो बारेमा अचेलका बिरामीहरु अन्य अस्पतालसंग तुलना गरेर हेर्न पनि खप्पिस भईसकेका हुन्छन । हेटौडा अस्पताल त्यसबारेमा अलि चनाखो नभएको हो वा चाहेर पनि गर्न नसकेको हो त्यस बारेमा प्रष्ट हुन अलि गाह्रो छ । सायद यसैको कारणहोला डा. कल्याण बस्नेत, एच.आर.सिंह र पछिल्लो क्रममा हेटौडा सामुदायिक अस्पताल र तत्कालिन अस्पताल विकास समितिका अध्यक्ष्ँको घटना सृजना भएको हुनसक्छ ।
तपाईलाई अस्पतालले दिंदै आएको सेवा सुविधा कम होला, तपाईलाई मकवानपुर कार्यक्षेत्र रहेर कार्य गर्नु सहज नहोला, तपाईले खोज्नु भएको सेवा सुविधा मकवानपुरमा उपलव्ध नहोला, तपाईका घरपरिवार साथीसंगीहरुबाट टाढा आउनु परेको पिडा तपाईसंग होला तर त्यसको रिस तपाईले सोझा साझा विरामीहरुमा थुपार्नु कति हदसम्म उपयुक्त होला तपाई आफै सोच्नुस । तपाईसंग विरामीले निकै ठूलो अपेक्षा गरेका हुन्छन, तपाईसंग आईपुग्न पनि कतिपय विरामीहरुले आफनो पेट आधि राखेर आएका हुन्छन, तपाईले उनको पिडा र रोग सबै निको बनाई दिनुहुन्छ भनेर आशा राखेको हुन्छ । त्यसकारण तपाईको तमाम समस्याहरुलाई ताति राखि तपाईको पहिलो कर्तव्य भनेको विारमीको सेवा हो जस्तो लाग्दछ, सायद यो चिकित्सकहरुको आंचारसंहितामा उल्लेख भएको होला ।
हेटौडा अस्पतालका बर्तमान चिकित्सकहरुले आफ्नो व्यहावहारमा परिवर्तन ल्याई बिरामीसंग आत्मिय वातावरणको श्रृजना गरी मकवानपुरवासीहरुको भित्रीमनमा कता कता लुकेर रहेको चिकित्सकहरुप्रतिको नकारात्मक धारणा मेटाउन सहयोग गर्ने हो कि ? आर्थिक रुपमा हेटौडा अस्पताल सक्षम भएपनि चिकित्सकहरुलाई आकर्षित गर्न नसकेको भनेर अध्यक्षज्यूले औपचारकि तथा अनौपचारिक कार्यक्रमहरुमा पोखिरहनु भएको पिंडालाई परिवर्तित धारणाबाट नागरिक समाज, राजनैतिक दल र सम्पूर्ण नगरवासीहरुले चिकित्सकहरुलाई विगतको घटना नदोहरीने प्रतिवद्धता व्यक्त गर्नु सफल भएपछि चिकित्सक भेटाउन सहयोग पुग्छ कि ?
सुधिर भद्र
